RU
Türkmenistanyň Prezidenti Gurbanguly Berdimuhammedow:
– Biziň baş maksadymyz Halkymyzyň saglygyny goramak we pugtalandyrmak , jemgyýetde sagdyn durmuş ýörelgelerini ornaşdyrmakdyr.
Türkmenistanda şypahana işi adatça döwlet syýasatynyň aýrylmaz we saglygy goraýyş ulgamynyň möhüm bölegi bolup durýar. Türkmenistanda köp sanly özboluşly bejeriş çeşmeleri bar hem-de balneologiýany ösdürmegiň innowasion usuly, lukmançylygyň ähli ugurlarynda diýen ýaly dikeldiş bejergisi häzirki zaman tehnologiýalarynyň üsti bilen ösdürmeklik göz öňünde tutulýar. Balneologiýany ösdürmek ýerli şypahanalary döwrebaplaşdyrmak we halkara ülňelerine laýyk gelýän lukmançylyk enjamlary bilen enjamlaşdyrmak arkaly aňsatlaşdyrylýar.
Myrat Garryýew adyndaky Türkmenistanyň Döwlet Lukmançylyk uniwersiteti innowasiýa ösüşleri, şypahana bejergisiniň we keselleriň öňüni almagyň ylmy taýdan esaslandyrylan usullaryna uly üns berýär.
Bu innowasiýanyň esasy ugurlary şulardan ybarat : ýokary tehnologiýaly lukmançylyk kömeginiň dürli balneologiki görnüşlerini işläp düzmek, olary synagdan geçirmek we durmuşa geçirmek, telekommunikasiýa mümkinçiliklerini amala aşyrmagyň maksatnamalary, şypahana bejergisiniň we keselleriň öňüni almagyň ylmy taýdan öwrenmeklik üçin halkara maslahat beriş we maglumat alyş-çalşygyny gurnamak, saglygy goraýyş hakyndaky wideo konferensiýalary , ussatlyk sapaklaryny geçirmek, lukmançylyk okuwlaryny hassahanalarda işleýän işgärler bilen beýleki lukmançylyk edaralarynyň bölümlerinde esasy teoretiki dersler boýunça geçirmeklik we şahadatnama bermeklik.
Ýaňy-ýakynda durky täzelenen Baýramaly şypahanasy, häzirki zaman lukmançylyk binasy bolup, ähli lukmançylyk we anyklaýyş hyzmatlaryny alyp bilersiňiz.
Baýramaly Türkmenistanyň günorta-gündogarynda ýerleşýär. Baýramaly şypahanasynyň esasy bejeriş faktorlary gün şöhleleri bilen bejermek – gelioterapiýa we yssy howada bejermek – aeroterapiýa. Ýylboýy ýürek-damar keselinden ejir çekýän näsaglar üçin reabilitasiýa programmalary üçin Baýramaly şypahanasynda iň amatly ýer hasaplanylýar.
Sowuk gyş we gurak tomus bu şypahanany ýylyň dowamynda ýürek-damar we aşgazan-içege patologiýasy bolan näsaglary dynç almak we bejermek üçin özüne çekýär. Bejerjilik lukmançylyk binalary häzirki zaman lukmançylyk enjamlary, gidroterapiýa merkezi, fizioterapiýa, massaž, fizioterapiýa maşklary, sport otaglary we iýmit naharhanasy bilen enjamlaşdyrylandyr.
Bu reabilitasiýa merkezinde görkezmä gabat gelýän bejergiler berilýär. Koronar ýürek keseli, funksional synplaryň angina pektorisi, aterosklerotik we postinfarksiýa kardioskleroz, gipertoniýanyň irki basgançagy, miokard distrofiýasy, nerw we endokrin ulgamlarydyr. Şypahanada çylşyrymly bejerginiň bir bölegi hökmünde hammamlar, duşlar we fizioterapiýa, şol sanda elektrosleep, klassiki massaž, palçyk kompressleri, dem alyş we akupunktura bellenilýär. Näsaglaryň naharlary zerur berhizler toplumy bilen gurnalýar. Içmek bejergisi, mineral suwuň gündelik we dozaly sarp edilmegi lukman tarapyndan bellenilýär. Şypahana 800 orunlyk niýetlenendir. Ähli bejeriş ähmiýetli şypahanada bolşy ýaly umumy bejeriş kursy 10-12 gün.
Baýramaly şypahanasynyň ýaşyl gaznasy tebigy we medeni nahallardan ybarat. Şypahana baglar, üzümçilikler, binagärlik gözel ýerleri, bagy – bossanly seýilgähi bilen gurşalandyr.
Şypahanada guralan gezelençler ýerli ilatyň däp-dessurlaryny öwrenmäge, halkyň taryhyny yzarlamaga kömek edýär.
Lukmançylyk bejeriş amallary, çilim çekmezden we gatnaşýan lukmanyň berk gözegçiligi astynda stasionar tertipde amala aşyrylýar. Lukmançylyk binasynyň amatlylygy dünýäniň saýlama şypahanalaryndan pes däl. Dynç alýanlar üçin ähli otaglar 3°C – 4°C derejesinde amatlyklar bilen enjamlaşdyrylandyr.
Şypahananyň daş-töweregi taryhy, mukaddes ýerleri bilen meşhurdyr. Arassa howa, Baýramaly şypahanasynyň amatly howasy, milli aşhanasy, ýerli ýaşaýjylaryň myhmansöýerligi hiç kimi biperwaý galdyrmaz. Bejergi meýilnamasy berhiz bejergisi, fizioterapiýa, fizioterapiýa maşklary, palçyk bejergisi we ingalýasiýa bilen doldurylýar. Häzirki wagtda şypahana ýokary otaglar, häzirki zaman anyklaýyş we fizioterapiýa enjamlary bilen enjamlaşdyrylandyr. EKG otagy bar. Näsaglary çylşyrymly bejermek bejergisiniň usullaryny işläp düzmek we ylmy esaslandyrmak, iýmitlenişiň esasynda we fito kompozisiýalary ulanmak arkaly amala aşyrylýar.
Mundan başga-da, arassa birnäçe bejergi otaglary hem bar – fizioterapiýa, ozon bejergisi, daş bejergisi, krioterapiýa, kurort merkezleri, fizioterapiýa maşklary, massaž we başgalar. Stomatologiýa bölümi hem bar. Ýaňy -yakynda düýpgöter täze bejeriş usullaryny durmuşa geçirýän enjamlar içerki şypahanalarda – umumy we ýerli howa krioterapiýasy, daş bejergisi, şok garşylygy, mikropolarizasiýa, transkranial pes ýygylykly magnit bejergisi we beýniniň impulsly magnit bejergisi, bio gözegçilikli aeroionoterapiýa, uzakda peýda boldy. Şok tolkun bejergisi, ozon bejergisi, hammam we beýleki innowasion usullar.
Häzirki wagtda Türkmenistanyň şypahanalary tebigy saglyk çeşmeleri, ekologiki durnuklylyk, daşky gurşaw bilen sazlaşykly utgaşyklyk, gadymy rowaýatlar, ýurduň ajaýyp dünýäsi we halkyň medeni mirasydyr. Esasy täze, innowasiýa tehnologiýalarynyň ornaşdyrylmagy diňe bir sanatoriýa we şypahanalaryň hyzmatlarynyň hil taýdan tapawutly ýokary derejesi bolman, eýsem Türkmenistan şypahanalarynyň mümkinçilikleriniň we görkezmeleriniň goşmaça çäkleridir.
Enar GURBANDURDYÝEWA,
Myrat Garryýew adyndaky Türkmenistanyň Döwlet Lukmançylyk Uniwersitetiň pediatriýa fakultetiniň 3-nji ýyl talyby
