RU
Dünýä ykdysady sahnada bäsdeşlik meýdançasy hökmünde tanalýar. Sebäbi ýurtlaryň arasyndaky reýting her ýyl üýtgeýär. Ykdysady sammit üçin ýaryş; Bu ýurtlaryň milli girdeji, söwda mukdary, tehnologiki ösüş we adamyň ýaşaýyş derejesi ýaly dürli faktorlarda görkezijilerine esaslanýar. Dünýäniň iň baý ýurtlarynyň sanawy ykdysatçylaryň we analitikleriň ýakyndan yzarlaýan görkezijisidir. Her reýting global ykdysady deňagramlylyga we strategiýalara uly täsir edýär. Onda dünýäniň iň baý ýurtlary haýsylar?
Ykdysady güýç we baýlyk ölçegleri
Ykdysady güýç we baýlyk, ýurduň hal-ýagdaýyny we milli girdejisini kesgitleýän esasy ölçeglerdir. Bu ölçegler, ýurduň ykdysady görkezijilerine baha bermek üçin ulanylýan möhüm görkezijilerdir. Milli girdeji bir ýurtdaky ähli harytlaryň we hyzmatlaryň umumy bahasyny görkezýär we ykdysady ösüş bilen gönüden-göni baglanyşyklydyr. Söwdanyň mukdary ýurduň daşary söwda işleri bilen ölçelýär. Dünýä bazarlarynda näderejede bäsdeşlik edýändigini görkezýär. Mundan başga-da, tehnologiki ösüş ykdysady güýjüň möhüm kesgitleýjisidir. Ýurduň tehnologiki infrastrukturasy we innowasiýa mümkinçilikleri bäsdeşlik artykmaçlygyny üpjün edip ykdysady ösüşi goldaýar.
Dünýädäki ykdysady kuwwat we baýlyk ölçegleri, her bir ýurduň baýlyklary, senagat infrastrukturasy we syýasatlary ýaly köp meselelere baglylykda üýtgeýär. Mysal üçin, tebigy baýlyga baý ýurtlaryň milli girdejisi energiýa we magdançylyk ýaly pudaklara esaslanýan bolsa, tehnologiýa we maliýe hyzmatlary ýaly ugurlarda ýöriteleşen ýurtlaryň ykdysady güýji başga esasda bolup biler. Şonuň üçin ykdysady baýlygyň ölçeglerine doly düşünmek we dogry baha bermek üçin giň perspektiwaly we köptaraply derňew zerurdyr.
Dünýäniň iň baý ýurtlarynyň reýtingi bir adamyň adam başyna düşýän girdejisine baglylykda kesgitlenilýär.
Dünýäniň iň baý ýurtlarynyň sanawy:
Irlandiýa
“Dünýäniň iň baý ýurdy haýsy?” Bu soraga jogap, soňky maglumatlara görä Irlandiýa. Irlandiýa soňky ýyllarda çalt ösýän ykdysadyýeti bilen tapawutlanýar. Maglumat tehnologiýalarynda, maliýe we derman senagatynda güýçli öndürijiligi bilen tapawutlanýan Irlandiýa, salgyt stawkalary we höweslendirmeleri bilen daşary ýurt maýadarlaryny özüne çekýär. Mundan başga-da, ýokary bilim we telekeçilik medeniýetine goldaw ykdysady üstünlikleriň esasyny düzýär.
Lýuksemburg
Lýuksemburg kiçi ýurt bolsa-da, ýokary girdejisi bilen ünsi özüne çekýär. Maliýe hyzmatlary, polat önümçiligi we logistika ýaly pudaklarda güýçli ykdysadyýeti ýurdy baý ýurtlaryň arasynda möhüm orunda goýýar. Edil şonuň ýaly-da, Lýuksemburgyň strategiki ýerleşişi we halkara hyzmatdaşlygy onuň ykdysady üstünliklerine goşant goşýar.
Singapur
Singapur Aziýanyň möhüm maliýe merkezleriniň biri hökmünde tanalýar. Strategiki ýerleşişi, täsirli ykdysady syýasatlar we ýokary durmuş derejesi Singapury baý ýurtlaryň arasynda ilkinjileriň hatarynda goýýar. Şol bir wagtyň özünde, ylym we tehnologiýa maýa goýumlary ýurduň bäsdeşlige ukyplylygyny ýokarlandyrmak arkaly ykdysady ösüşi goldaýar.
Katar
Kataryň dünýäniň iň baý ýurtlarynyň arasyndaky orny, esasan, energiýa çeşmelerine esaslanýar. Baý nebit we tebigy gaz gorlary ýurduň ykdysady ösüşini goldaýar we adam başyna düşýän milli girdejisini ýokarlandyrýar. Mundan başga-da, Kataryň infrastruktura maýa goýumlary, maliýe hyzmatlary we syýahatçylyk pudagyndaky ösüşler hem ykdysady baýlygyny ýokarlandyrmaga goşant goşýar. Bu ýurda baranyňyzda, Kataryň myhmanhanalarynda galyp, rahat lezzet alyp bilersiňiz.
Makao
Makao Hytaýyň ýörite dolandyryş sebiti hökmünde tanalýar we ykdysadyýeti esasan syýahatçylyk we güýmenje pudaklaryna esaslanýar. Kazinolar we syýahatçylyk girdejileri Makaonyň ykdysady üstünligine daýanýar. Mundan başga-da, pes salgyt stawkalary we erkin bazar syýasaty ýurduň ykdysady ösüşini goldaýar.
Birleşen Arap Emirlikleri (BAE)
BAE baý nebit we tebigy gaz baýlyklary bilen tanalýar. Nebit girdejilerinden başga-da, Dubaý we Abu-Dabi ýaly şäherleri bilen syýahatçylyk we maliýe pudaklarynda möhüm orny eýeleýär. Girdejileriň ýokary derejesi, pes salgyt stawkalary, erkin söwda syýasatlary we halkara maýadarlary özüne çekmek üçin döredilen ýörite ykdysady zolaklar BAE-nyň ykdysadyýetiniň gülläp ösmegini goldaýar.
Şweýsariýa
Şweýsariýa; Maliýe, derman, himiýa we tehnologiýa pudaklarynda güýçli ykdysadyýeti bilen tanalýar. Durnukly syýasaty, güýçli bank ulgamy we innowasiýa iş gurşawy Şweýsariýany dünýä ykdysadyýetinde esasy oýunçy etdi. Mundan başga-da, ýokary durmuş derejesi, bilim ulgamy we ýokary hilli saglygy goraýyş hyzmatlary Şweýsariýanyň ykdysady üstünliginiň esasyny düzýän käbir elementlerdir.
Norwegiýa
Norwegiýa nebit we tebigy gaz girdejileri bilen goldanýan güýçli ykdysadyýete eýe. Nebit gaznasy diýlip atlandyrylýan özygtyýarly gazna Norwegiýa baýlygy geljek nesillere geçirmäge kömek edýär. Şeýle hem jemgyýetçilik hyzmatlaryna we durmuş üpjünçiligine maýa goýmaga mümkinçilik berýär. Norwegiýanyň deňiz, balykçylyk we gaýtadan dikeldilýän energiýa ýaly pudaklarda gazanan üstünlikleri hem ykdysady taýdan gülläp ösýän faktorlaryň biridir.
Amerikanyň Birleşen Ştatlary
Amerikanyň Birleşen Ştatlary dünýädäki iň uly we iň güýçli ykdysadyýetleriň biri hökmünde tapawutlanýar. Adam başyna düşýän milli girdejiniň 80,034 dollar bolmagy ABŞ-nyň ykdysady taýdan gülläp ösmeginiň görkezijisidir. Bu ýokary milli girdeji derejesiniň aňyrsynda dürli pudaklarda güýçli we dinamiki ykdysadyýet, telekeçilik ruhy we erkin bazar ykdysadyýeti bar.
San Marino
Ýewropanyň kiçi, ýöne baý ýurtlaryndan biri bolan San Marino dünýäniň baý ýurtlarynyň arasynda. Adam başyna düşýän milli girdejiniň 78,926 dollar bolmagy ýurduň ykdysady üstünlikleriniň görkezijisidir. San Marinonyň ykdysadyýeti syýahatçylyk, maliýe we hyzmat pudaklaryna esaslanýar. Geurduň geografiki ýerleşişi we taryhy mirasy syýahatçylyk pudagyny goldaýar.
Bruneý
Bruneý Günorta-Gündogar Aziýada ýerleşýän baý nebit we tebigy gazy bolan ýurtdyr. Adam başyna düşýän milli girdejisi 75,583 dollar, Bruneýiň ykdysady taýdan gülläp ösmeginiň beýany bolup durýar. Ýurduň ykdysadyýeti esasan energiýa pudagyna esaslanýar. Baý nebit we tebigy gaz gorlary ykdysady ösüşi dowam etdirýär.
Gonkong
Dünýäniň iň baý ýurtlarynyň hataryna giren Gonkong Aziýanyň öňdebaryjy maliýe merkezleriniň biri hökmünde tanalýar. Ýörite dolandyryş ýagdaýy we erkin bazar ykdysadyýeti Gonkongy ýokary girdeji derejesine çykardy. Şäher-döwletiň strategiki ýerleşişi, netijeli dolandyryş we pes salgyt stawkalary halkara kompaniýalaryny we maýadarlaryny bu ýerde işlemek isleýär. Gonkong syýahatçylyk, logistika we gozgalmaýan emläk pudaklarynda-da güýçli görkezijilere eýe bolýar.
Daniýa
Daniýa, abadançylyk döwlet modeli bilen tanalýan we durmuş derejesi ýokary. Bilim, saglygy goraýyş we durmuş üpjünçiligi ýaly ugurlara goýulýan maýa goýumlary Daniýanyň ykdysady üstünliklerine daýanýar. Mundan başga-da, Daniýanyň durnukly energiýa syýasatlary we ekologiýa taýdan arassa tejribeleri halkara derejesinde wasp edilýär. Daniýanyň ykdysadyýeti ýokary tehnologiýaly pudak, deňiz we azyk senagaty ýaly ugurlarda-da güýçlidir.
Taýwan
Iň baý ýurtlaryň biri bolan Taýwan Aziýada möhüm ykdysadyýete eýe. Esasanam ýokary tehnologiýaly önümleri bilen tanalýar. Elektronika, kompýuterler, telekommunikasiýa enjamlary we ýarymgeçirijiler ýaly önümçilikleri onuň güýçli pudagy hasaplanylýar. Şol bir wagtyň özünde, Taýwanyň ýokary bilim derejesi we telekeçilik medeniýeti innowasiýa we bäsdeşlige ukyply ykdysady gurşaw döredýär. Halkara söwdasyndaky işjeň roly we strategiki ýerleşişi Taýwanyň ykdysady üstünligini goldaýan faktorlaryň arasynda ýer alýar.
Erkin Annageldiýew
Türkmen oba hojalyk institutynyň
Agronomçylyk fakultetiniň
4-nji ýyl talyby
