RU
Adam bedeni geň galdyryjy ukyplara eýe bolsa-da, käwagtlar iň hakyky ýaşaýyş gudratynyň nähili uly bolup biljekdigi aýan bolýar. Böwrek daşlary adamyň iň köp duş gelýän urologiki keselleriniň biri bolup, olar kiçijik däneden uly bolmadyk görnüşde bolýar. Emma, 2008-nji ýylda Hindistanda hasaba alnan bir hadysa bu keseliň ähli çäklerini bozdy.
Bu rekord böwrek daşy 1,36 kilogram agramynda bolup, ol dünýä taryhynda adamyň böwreginden aýrylan iň uly daş hökmünde hasaba alyndy. Lukmançylyk adaty boýunça, böwrek daşlarynyň agramy, köplenç, birnäçe gramdan ýokary geçmeýär. Şol sebäpli, bu daşyň agramy we ululygy, lukmanlary hem, hünärmenleri hem haýran galdyrdy.
Daşyň Görnüşi we Düzümi
Daşyň agramy 1,36 kg bolup, onuň ölçegleri-de gaty uly ekeni. Göz öňüne getiräýiň, bu agram ortaça bir çaganyň dogulanda eýe bolýan agramyna deň diýen ýalydy. Daş “Koral görnüşli daş” (Staghorn Calculus) diýilýän görnüşe degişli bolup, ol böwregiň içindäki ähli boşluklary dolduryp, adyndan belli bolşy ýaly, keýik şahyna meňzeş görnüşi emele getiripdir. Köplenç, şeýle uly daşlar magniziý we fosfatlardan ybarat bolan struwit düzümine eýe bolýarlar.
Lukmanlar bu daşy aýyrmak üçin nefrolitotomiýa (böwrekden daş aýyrmak boýunça açyk operasiýa) geçirmeli boldular. Daşyň rekord ululygy sebäpli, adaty az inwaziw usullar (laparoskopiýa ýa-da lazer bilen owratmak) ulanylyp bilinmedi.
Bu daş, urologiýa ylmy üçin gymmatly bir nusga boldy we Giňnesiň rekordlar kitabyna girizildi.
Bu hadysa, böwrek daş keselleriniň nähili çylşyrymly we aýylganç ýagdaýa ýetip biljekdigini görkezýär. Şeýle uly daşyň emele gelmegi, adamyň birnäçe ýyllap lukmana ýüz tutmandygyndan ýa-da daş döretmäge sebäp bolýan dowamly infeksiýanyň bardygyndan habar berýär.
Bu rekord, adamlara suwy köp içmegiň, dogry iýmitlenmegiň we böwreklerdäki üýtgeşmeleri wagtynda barlatmagyň nähili wajypdygyny ýatladýar. Böwrek daşlary bejerilmedik ýagdaýynda, böwrek ýetmezçiligine we agyr saglyk problemalaryna getirip biler.
Bu täsin waka, adamyň bedeni bilen tebigatyň we lukmançylygyň arasyndaky taryhy gatnaşyklaryň çylşyrymlylygyna şaýatlyk edýär. 1,36 kg agramyndaky böwrek daşy diňe bir rekord däl, eýsem, ynsanyň saglygyny goramak üçin sarsmaz tagallalaryň we yzygiderli gözegçiligiň zerurlygyny beýan edýän aýdyň bir subutnamadyr.
Ahmetjanow Toýmyrat
Halkara senagatçylar we telekeçiler uniwersitetiniň Dil öwreniş bölüminiň 111-nji toparynyň talyby
