RU
Žade Liana (Jade Vine) “Iň uly gül” ýa-da “Iň agyr gül” ýaly gönüden-göni Ginnes rekordlaryny saklamaýar. Emma, ol özüniň üýtgeşik reňki we uzyn gül toplumlary sebäpli botaniki rekordlara we iň seýrek ösümlikler sanawyna girmäge mynasyp bolýar.
Žade Liana ýabany tebigatda we ideg edilýän ýerlerde ägirt uly, sarkyp durýan gül toplumlaryny (raceme ýa-da pseudoraceme) öndürmek ukyby bilen tanalýar. Bu toplumlaryň her biri ýüzlerçe aýratyn gül ýerleşdirip bilýär.Käbir çeşmeler onuň gül toplumlarynyň (inflorescence) uzynlygynyň 3 metre (10 fut) çenli ýetip bilýändigini görkezýär. Bu uzynlyk ony sarkyp durýan gül toplumlarynyň (liana görnüşinde) arasynda dünýäde iň uzynlarynyň biri
Onuň gülýan ýalpyldawuk mawy-ýaşyl, gök-ýaşyl ýa-da akwamarin reňki botanika dünýäsinde iň seýrek duş gelýän reňkleriň biridir.Bu ajaýyp reňk iki sany reňkleýji maddanyň (pigmentiň) – malwin (antosiýanin) we saponarin (flawon) – gaty anyk gatnaşykda (takmynan 1:9) birleşmegi netijesinde ýüze çykýar.
Bu gülüň tebigy ýaşaýyş ýerinde (Filippinler) esasan ýarganatlar (bats) tarapyndan tozanlandyrylýar. Ýarganatlar süýji şiresini içmek üçin kaska meňzeş güllere aşak bakyp ýapyşýarlar.
Ol Filippinleriň ýagyşly tokaýlaryna endemikdir.
Ýaşaýyş ýeriniň (deforestasiýa sebäpli) ýok edilmegi zerarly tebigatda “ýaralanýan/gowşak” (Vulnerable) görnüş hökmünde hasaba alnandyr. Bu onuň botanika baglarynda ösdürilip ýetişdirilmegini möhüm derejede ähmiýetli edýär.
Güýçli ösýän liana bolup, onuň sütünleri ýabany tebigatda beýik agaçlaryň üstüne çykyp, 18 metre çenli uzap bilýär.
Allanazarowa Aýgül
Halkara senagatçylar we telekeçiler uniwersitetiniň Dil öwreniş bölüminiň 111-nji toparynyň talyby
