RU
Şokolad dünýäde iň meşhur azyk önümleriniň we tagamlarynyň biridir. Ol kakao agajynyň (Theobroma cacao) gaýtadan işlenen tohumlaryndan, ýagny kakao çöplerinden (kakao dänelerinden) ýasalýar. Kakao agajynyň ylmy ady “Theobroma cacao” bolup, ol “hudaýlaryň iýmiti” diýmegi aňladýar.Şokoladyň taryhy 3,000 ýyldan gowrak wagt mundan ozal Gadymy Mesoamerika (häzirki Meksika we Merkezi Amerika) sebitine, Maýýa, Toltek we Aztek halklaryna uzalyp gidýär.Ilkibaşda şokolad däneleri ýakymly, gyzgyn içgi (käwagt däneler, suw, chilli we mekgejöwen uny garylyp) görnüşinde sarp edilipdir we mukaddes hasaplanypdyr. Aztekler kakao dänelerini hatda pul hökmünde hem ulanypdyrlar.Ýewropa şokolad 16-njy asyrda ispanlar tarapyndan getirilip, ol ýerde süýji tagam berilip, esasan baý toparlar tarapyndan içgi hökmünde içilipdir.
Gaty (plitka) şokolad görnüşi 19-njy asyrda, kakao ýagy bilen kakao ununy we şeker garylmagy netijesinde döredildi.Kakao miweleri (podalar) el bilen ýygnalýar.Däneler ak et bilen bilelikde birnäçe gün fermentasiýa edilýär, bu olaryň tagamyny ösdürmek üçin möhüm ädimdir.Fermentasiýa edilenden soň däneler guradylýar we arassalanýar.Gowrulan däneler owulýar we bu, şokolad suwuklygyny (kakao ýagy we kakao gaty bölekleri) çykarýar. Şol suwuklyga şeker, kömekçi kakao ýagy we beýleki goşundylar (meselem, süýt) garylýar.
Şokoladyň Esasy Görnüşleri
Gara Şokolad (Dark Chocolate): Esasan kakao gaty böleklerinden, kakao ýagyndan we şekerde ýasalýar. Süýt goşulmaýar. Ol iň az süýji bolup, köp kakao göterimine eýedir.
Süýtli Şokolad (Milk Chocolate): Gara şokoladyň garyndysy bilen süýt gaty bölekleri (ýa-da süýt ýagy) garylýar. Ol iň köp sarp edilýän görnüşdir we süýjümtik tagamlydyr.
Ak Şokolad (White Chocolate): Ak şokolad kakao gaty böleklerini öz içine almaýar. Ol diňe kakao ýagyndan, süýt gaty böleklerinden we şekerde ýasalýar.
Peýdaly We Zyanly Taraplary
Peýdasy: Gara şokolad, antioksidantlara (teobromin we kofein ýaly) baýdyr. Käbir barlaglar şokoladyň (ortaça mukdarda iýlende) gan basyşyny peseltmäge, stresi azaltmaga we seresaplygy ýokarlandyrmaga kömek edip biljekdigini görkezýär.
Zyýany: Şokolad, köplenç ýokary mukdarda şeker we ýag saklaýar, şonuň üçin ony çakdanaşa iýmek maslahat berilmeýär. Şeýle hem, şokolad itler ýaly käbir haýwanlar üçin zäherlidir.
Annamedowa Selbi
Halkara senagatçylar we telekeçiler uniwersitetiniň Dil öwreniş bölüminiň 111-nji toparynyň talyby
