RU
Bali, adaty syýahatçylyk nokadyndan has köp zatdyr. Ol diňe bir ajaýyp kenarlary we Günortan Gündogar Aziýanyň gözelligini hödürlemän, eýsem, baý medeni mirasy, ýakymly adamlary, täsin tebigaty we agdyklyk edýän ruhy atmosferasy bilen dünýäniň ähli künjeginden gelýänleri özüne maýyl edýän, ýaşaýyş filosofiýasyny görkezýän adadyr.Baliniň durmuşynyň esasynda, “Hudaý, adam we tebigat arasyndaky sazlaşyk” manysyny berýän Tri Hita Karana atly gadymy filosofiýa ýatýar. Bu düşünje, adanyň ykdysadyýetinden başlap, gurluşyk usullaryna, gündelik däp-dessurlaryna çenli ähli zatda duýulýar. Baliniň ähli ýerinde Inka-Jawa Hinduizminiň täsiri bilen ýüze çykan mukaddes däp-dessurlar göze ilýär.
Bali “Müňlerçe Ybadathananyň Adasy” diýlip atlandyrylýar. Her bir obada we her bir maşgalada ybadathanalar bardyr. Tanah Lot ýaly deňizdäki ybadathanalar, Besakih ýaly “Ene Ybadathana” we Uluwatu ýaly gaýalaryň üstündäki ybadathanalar diňe bir arhitektura nusgasy bolman, eýsem Balilileriň gündelik ruhy durmuşynyň merkezidir.Gündelik durmuşyň iň kiçi, emma iň möhüm görnüşi, her gün irden we agşam hudaýlara we ruhlara hödürlenýän kiçijik gül, tüwi we azyk hümmetleridir. Bu yzygiderli sadaka bermeklik, Baliniň ruhy atmosferasynyň hiç haçan sönmeýändigini görkezýär.Kecak odly tansy, Barong tansy we Legong tansy ýaly sungat görnüşleri diňe bir tomaşa däl-de, eýsem gadymy rowaýatlary we ahlak gymmatlyklarynyň janlanmasydyr.
Balililer özleriniň sabyrlylygy, myhmansöýerligi we parahatçylykly gylyk-häsiýetleri bilen tanalýarlar. Olaryň mylaýym ýylgyryşy we sadalygy, adanyň ruhy dynç alyş gurşawyny has-da güýçlendirýär.Baliniň tebigat gözelligi, onuň daglyk içki böleginde we kenarýaka zolaklarynda görkezilýär. Tri Hita Karana filosofiýasy, adamlaryň tebigat bilen sazlaşykda ýaşamagyny talap edýär, netijede bu ajaýyp görnüşler goralyp saklanýar.Subak atly gadymy suwaryş ulgamy arkaly gurulýan ajaýyp ýaşyl Jatiluwih ýa-da Tegalalang ýaly şaly terassalary, Baliniň iň meşhur nyşanlaryndan biridir. Bu ulgam, ýerli jemgyýetçilik tarapyndan dolandyrylýan we ÝUNESKO-nyň Bütindünýä Mirasynyň sanawyna giren medeni landşaftdyr.
Adanyň içki bölegi, hereket edýän Agung Dagy we Batur Dagy ýaly wulkanlar bilen bezemenendir. Bu daglar mukaddes hasaplanyp, olar Baliniň tebigy gözellikleriniň esasy bölegidir. Dagyň eteginde ýerleşýän Beratan ýaly köl ybadathanalary hem adanyň tebigy-ruhy özboluşlylygyny görkezýär.Ubud töweregindäki çygly ýagyş tokaýlary we gizlin şarlawuklar (Tegenungan, Gitgit) tebigat söýüjiler üçin ideal ýerlerdir.
Bali adamyň ýadawlygyny aýryp, içki parahatçylygy tapmaga mümkinçilik berýän seýrek ýerleriň biridir.Ubud şäheri Baliniň ruhy merkezi hökmünde tanalýar. Bu ýerde yoga, meditasiýa we bejeriş (“healing”) merkezleri örän köpdür. Syýahatçylar Baliniň gadymy massaj usullary bilen dynç alyp, içki dünýäsine syýahat edip bilýärler.Ýylda bir gezek bellenilýän bu baýramçylyk, diňe bir däp-dessur bolman, eýsem adanyň ähli ýerinde doly sessizlik we özüňe çekilmek gurşawyny döredýän ruhy tejribedir.Adanyň her künjeginde ýakylan hoşboý ysly tütetgileriň ysy we asuda gürleýän Gamelan aýdym-sazynyň sesi, adanyň hemme ýerini ýumşak, parahat we ruhy bir gurşaw bilen doldurýar.
Netije:
Bali, ýönekeý bir kenarýaka dynç alyş ýeri däl-de, Tri Hita Karana filosofiýasy bilen tebigy gözelligi, baý medeniýeti we ýakymly adamlary birleşdirýän, “Jennetiň Dört Sütüne Daýanýan Ada” mysalydyr. Bali adamyň ruhuna täsir edip, syýahatçylaryň diňe bir dynç almasyny däl, eýsem durmuşa bolan garaýşyny täzelemäge-de kömek edýän syrly adadyr.Bali — bu, Günorta-Gündogar Aziýada, Indoneziýanyň bir welaýaty we Kiçi Sunda adalarynyň toparynda ýerleşýän dünýä meşhur tropiki adadyr. Ol Jawa adasynyň gündogarynda we Lombok adasynyň günbatarynda ýerleşýär.
Wepaýewa Selbi
Halkara senagatçylar we telekeçiler uniwersitetiniň Dil öwreniş bölüminiň 111-nji toparynyň talyby
