RU
Seljuk gurluşyklarynyň binagärliginde diwarlaryň haşam bezegleri esasy orun tutýar. Howlynyň eýwan bezeginde reňkli, syrçaly plitalar ulanylypdyr. Bu bezeglerde goýy gök we ýaşyl reňkler ulanylypdyr. Binalaryň daşky bezeglerinde oýulyp ýasalan güberçekli kerpiçler ulanylypdyr. Ýönekeýleşdirilen ösümlik we geometrik şekiller girelgeleri bezäpdirler. Siwasdaky Diwrigi uly metjidiniň we hassahanasynyň (1228–1229 ý.) we Konýadaky Inje Minar medresesiniň girelgesi (16-njy surat) baý bezeg nagyşlary bilen tapawutlanýar.Inje Minaryň girelgesiniň güberçeginde epigrafik nagyş uly orun tutýar. Owadan ýazgylar girelge ýarym aýlawyny bezäpdir. Diwrigi metjidiniň girelgesiniň bezegi örän owadandyr. Bu ýerde ýönekeýleşdirilen ösümlik äheňleri gül şekilli bezeglerde we palma ýapragynyň görnüşine meňzedilen heýkeltaraşlyk bezeglerde ýerleşdirilen. Bu girelgäniň diwarynyň ýüzünde, ýarym aýlawyň üstünde owadan zolagy emele getirýär. Ýarym aýlawyň gapdal görnüşi çylşyrymly şekile eýe we ol geometrik nagyşlar hem-de ýazgylar bilen bezelen. Seljuk binagärleri binanyň ýüzüni baý bezemek bilen, diwaryň bir bölegini berk tekizligine galdyrypdyrlar.
Bu usul bezeg heýkeltaraşlyk häsiýetliligini hasam öňe çykarypdyr. Köplenç, girelgäniň ýarym aýlawlaryň ýokarky üçburçly bölegi nagyşlar bilen az bezelipdir ýa-da iki sany simmetrik ýerleşen gül şekilli bezegler bilen owadanlanypdyr. Kiçi Aziýanyň binalarynyň girelgeleriniň bezegine prizma görnüşli haşam çykyt bilen bezemek häsiýetlidir. Muňa Konýadaky Sahip ata metjidiniň (1258 ý.) girelgesi degişlidir.Kiçi Aziýanyň Seljuk aramgähleri şekili boýunça örän kämildir. Olar Azerbaýjanyň we Eýranyň ýadygärlik gurluşyklaryna meňzeşdir. Şol ýadygärlikleriň arasynda Konýadaky Soltan han kerwensaraýy (XIII asyryň başy) saklanyp galypdyr.Ol 1229-njy ýylda gurlupdyr. Beýleki medeni binalar ýaly, kerwensaraýlaryň hem örän baý bezelen girelgeleri bolupdyr.
Baýramowa Bägül
Halkara senagatçylar we telekeçiler uniwersitetiniň Dil öwreniş bölüminiň 114-nji toparynyň talyby
