RU
Çeper Gimnastika (Rhythmic Gymnastics) bedeniň çeýeligini, sazlaşygyny, ritm duýgusyny we tans ukybyny görkezýän zenanlar sporty bolup, oňa käwagt ritmiki gimnastika hem diýilýär. Bu sport çeperçiligi we atletiki güýji sazlaşykly utgaşdyrýar.Çeper gimnastika gyzyň saz astynda ýerine ýetirýän maşklaryndan ybarat bolup, köplenç ýörite gimnastika enjamlaryny ulanmak bilen çykyş edilýär. Maşklarda esasy üns çeýeligiň (egilýän, açylyp-ýazylýan hereketler), güýjüň, balansa (deňagramlylyk) we hereketleriň kämil, arassa ýerine ýetirilişine berilýär.Gimnastikaçy hereketleri sazyň ritmine we häsiýetine doly laýyk getirmelidir. Çykyş tans elementlerini we balet maşklaryny öz içine alýar.Halkara derejede (Olimpiýa oýunlary, Dünýä Çempionatlary) çeper gimnastika diňe zenanlar üçin niýetlenen sport görnüşidir.
Halkara Gimnastika Federasiýasynyň (FIG) düzgünlerine laýyklykda, çykyşlar aşakdaky bäş sany esasy enjamyň biri bilen ýa-da enjamsyz ýerine ýetirilýär:Ujypsyz agramly tegelek halka bilen çylşyrymly zyňmak, aýlamak, tizekden geçirmek we togalatmak hereketleri. Çeýe top bilen tutmak, elden ele geçirmek, arkadan aşyrmak we topy bedeniň üstünden togalatmak. Top elden düşürilmeli däl.Ýörite agaç ýa-da sintetik materialdan ýasalan iki sany kelek (ýa-da garym) bilen ritmiki zyňmak we el bilen aýlamak. Iň çylşyrymly enjam hasaplanýar.Uzyn (6 metre çenli) matadan ýasalan lentany howada spiral, tolkun, ylan ýaly şekillerde hereketlendirmek. Ýüp bilen bökýän hereketler, dürli taraplara aýlamak, zyňmak we tutmak.
Çeper gimnastikada utuklar esasy üç bölekden ybarat bolan emine düzümi tarapyndan goýulýar.Maşklaryň çylşyrymlylyk derejesi (bökmeler, aýaklary açmak, balanslar, kelemleri ulanmak kynçylygy).Gymnastikaçynyň hereketleri nähili arassa, ýalňyşsyz we kämil ýerine ýetirendigi (ýere düşmeler, enjamy elden gaçyrmalar, gymyldamalar üçin ball azalýar). Maşklaryň saza we tema nähili gabat gelýändigi, çykyşyň döredijilik we emosional taýdan täsirliligi.
Türkmenistanda hem çeper gimnastikany ösdürmek üçin şertler döredilýär, gimnastika zallary bolan sport toplumlary hereket edýär we türkmen gimnastikaçylary ýurdumyzyň çempionatlaryna yzygiderli gatnaşýarlar.
Tekebaýewa Göwher
Halkara senagatçylar we telekeçiler uniwersitetiniň Dil öwreniş bölüminiň 109-njy toparynyň talyby
