RU
Maçu Pikçu (keçua dilinde: Machu Pikchu, “Köne Dag” ýa-da “Köne Zirwe”) Peru döwletiniň Kuskonyň (Cusco) demirgazyk-günbatarynda, And daglarynyň belentliginde, takmynan \text{2,430 metr} (käbir çeşmelere görä \text{2,350 metr}) beýiklikde, Urubamba derýasynyň jülgesiniň üstündäki bir depe üstünde ýerleşýän Inklaryň gadymy şäheridir.Taryhçylaryň çaklamagyna görä, ol Inka imperatory Paçakuti Ýupanki (Pachacuti Yupanqui) tarapyndan 1450-nji ýyllarda gurulyp başlanypdyr.Onuň näme üçin gurulandygy barada anyk ýazmaça maglumat ýok. Çaklamalara görä:
Imperator Paçakutiniň kaşaň mülki we dynç alyş ýeri.
Mukaddes dini merkez we astronomiki gözegçilik nokady.
Strategiki goranyş ýeri.
Ispan basybalyjylary Inka imperiýasyna gelmezden ozal, takmynan bir asyr soňra,1532-nji ýyllar töwereginde, şäher syrly ýagdaýda terk edilipdir. Munuň sebäbi, ispanlaryň getiren çeçek ýaly ýokanç keselleri bolmagy mümkin. Ispan basybalyjylarynyň bu şäheri tapmandygy sebäpli, asyrlar boýy jeňňellikde gizlin galypdyr. Ony 1911-nji ýylda Amerikaly taryhçy we arheolog Hiram Bingham halkara jemgyýetçiligine mälim etdi. Emma, ýerli ilat şäheriň bardygyny bilýärdi we Bingham gelende ekerançylyk terassalaryny ulanýardylar. Şäheriň ajaýyplygy, onuň And daglarynyň çetin ýerinde, uly seýsmiki howpy bolan zolakda gurulmagydyr.
Maçu Pikçunyň esasy aýratynlygy, Inklaryň ussatlyk bilen kesilen daş bloklaryny biri-birine gaty ýakyn ýerleşdirip, arasynda hiç hili suwag (çamyr) ulanmazdan guran binalarydyr. Bu usul, diwarlary ýer titremelerine durnukly edipdir.Peru ýygy-ýygydan ýer titremeleri bolýan zolakda ýerleşýär. Emma Inklaryň gurluşyk usullary (daşlaryň süýşmäge we yzyna gaýdyp gelmäge ukyplylygy) binalaryň ýykylmagynyň öňüni alypdyr.
IAstronomiki gözegçilik üçin ulanylan we günüň dogşuna görä ýerleşdirilen gurluş. Dini ähmiýeti bolan, ajaýyp daş ussatlygyny görkezýän bina.Günüň gadyrlygy manysyny berýän mukaddes daş. Onuň kölegesiz bolýan pursatlarynda astronomiki ýa-da wagt hasaplamak üçin ulanylandygy çaklanylýar.Gurluşygyň takmynan 60%} göteriminiň ýerastyndadygy çaklanylýar. Bu ýerasty desgalar esasan suw sowujy kanallardan we drenaž ulgamlaryndan ybaratdyr.
1983-nji ýyldan bäri ÝUNESKO-nyň Bütindünýä Mirasynyň sanawynda durýar.
2007-nji ýylda ählihalk ses bermesi bilen Dünýäniň Täze Ýedi Täsinliginiň biri hökmünde saýlandy. Dünýäniň iň köp zyýarat edilýän taryhy ýerlerinden biridir. Ýeri gorap saklamak üçin, her gün baryp görýän syýahatçylaryň sany çäklendirilýär.: Esasy syýahat usullary: Inka ýodasy (ýörite arheologik ýörelge), otly bilen Aguas Calientes şäherçesine baryp, soňra otobus ýa-da pyýada ýörelge bilen ýokary çykmak.Maçu Pikçu, Inklaryň medeni we inženerçilik zehininiň, şeýle hem adamyň tebigat bilen sazlaşykly ýaşamagynyň iň ajaýyp nusgasydyr.
Ybraýymowa Aýjemal
Halkara senagatçylar we telekeçiler uniwersitetiniň Dil öwreniş bölüminiň 111-nji toparynyň talyby
