RU
Hákarl (Fermentlenen Grenlandiýa Akulasy) barada giňişleýin maglumat:
Hákarl Islandiýanyň milli tagamy bolup, daşary ýurtlular üçin dünýäniň iň geň we iň gyzgyn tagamlarynyň biri hasaplanýar.Zäherlilik – Täze tutulan Grenlandiýa akulasynyň eti, bedeniň peşew ulgamynyň (urinary system) ýoklugy sebäpli, ýokary mukdarda urea we trimetilamin oksidi saklaýar. Bu maddalar täze etde süýdemdirijiler (şol sanda adamlar) üçin zäherli bolup, iýeniňde serhoş ýaly ýagdaýa (toksin täsirine) we agyr ýaramazlyga sebäp bolup bilýär.Fermentasiýa – Islandiýalylar (gadymy wikinglerden bäri) bu eti iýmit hökmünde ulanmak üçin ony fermentlemek usulyny tapypdyrlar. Fermentasiýa, zäherli maddalaryň aýrylmagyna kömek edýär.
Taýýarlanyş usuly (Adaty usuly):
Arassalamak: Akula tutulandan soň içegeleri we kellesi aýrylýar.
Gömülmek (Fermentasiýa döwri): Eti çagylly çägä gazylan gowy gazylyp arassalanan çukura ýerleşdirýärler. Üstüne çäge we daşlar basyrylyp, bedeninden suwuklyklaryň çykmagy üçin basyş döredilýär.
Wagt: Akula howanyň ýagdaýyna baglylykda 6 hepdä çenli 12 hepdä (käwagt has uzagam) çenli çukurda fermentleşýär. Bu döwürde bedendäki urea ýokary derejeli ammiaga (naşadyr spirtine) öwrülýär.
Guradylmak: Soňra et çukurdan çykarylýar, uzyn dilimlere kesilýär we yssy akymynyň gowy bolan ýerinde (köplenç bir sany howa çalşygy bolan jaýda) 4 aýdan 5 aýa çenli asylýar. Bu döwürde etde goňur gabyk emele gelýär.
Iýilmegi: Guradylyp gutarandan soň, daşyndaky gabyk aýrylyp, et kiçijik kubik görnüşinde kesilýär we dişçöp bilen süýşürilip hödürlenilýär.
Tagamy we ysy:
Ysy: Onuň iň esasy aýratynlygy ýiti ammiak ysy. Köpler ony “arpaly arassalaýjy serişdäniň ysyna” ýa-da “guýma peýniriň” ysyna meňzedýärler. Köplenç täze iýip görýänlere ysyny peseltmek üçin burunlaryny tutmak maslahat berilýär.
Tagamy: Tagamy hem güýçli, köplenç balyk tagamynyň garyşyklygy bilen ýiti, “peýnir ýaly”, “hozyň” tagamyna meňzedilýär. Fermentlenen ýeri (garyn ýa-da beden) boýunça tagamy tapawutlanýar.Hákarl häzirki wagtda köplenç “Þorrablót” atly gyşky baýramçylykda (ýanwar-fewral aýlary) beýleki adaty Islandiýa tagamlary bilen bilelikde dadylyp görülýär.
Köplenç güýçli Islandiýa içgisi bolan Brennivín (gara ölüm) bilen bilelikde içilýär, sebäbi Brenniviniň güýçli tagamy Hákarlyň tagamyny azda-kände ýeňletmäge kömek edýär.
Hákarl köplenç Islandiýa gitýän syýahatçylar üçin özüne mahsus bir “synag” hökmünde kabul edilýär.
Tejenowa Enejan
Halkara senagatçylar we telekeçiler uniwersitetiniň Dil öwreniş bölüminiň 113-nji toparynyň talyby
