RU
Ahal welaýaty, Türkmenistanyň merkezinde ýerleşip, milli medeniýeti, şol sanda däp bolan egin-eşiklerini aýratyn arassa saklap gelýän sebitleriň biridir. Ahal türkmenleriniň lybaslary nepisligi, reňkleriň sazlaşygy we el keşdeleriň baýlygy bilen tapawutlanýar.Ahal (teke) lybaslarynda esasan gyzyl, ak we gara reňkler agdyklyk edip, olarda teke türkmenlerine mahsus bolan ýörite keşde nagyşlary (göller) ulanylýar.
Zenanlaryň Milli Lybaslary
Ahal gelin-gyzlarynyň lybaslary olaryň ýaşyna, durmuş ýagdaýyna we toý-baýramlara görä tapawutlanyp, esasan şu böleklerden ybarat bolupdyr.
1. Köýnek
Köýnekler, adatça, ýokary hilli keteni (ýüpek mata) ýa-da gyzyl reňkli beýleki matalardan uzyn biçüwde tikilýär.Köýnegiň iň esasy bezegi – ezýakadyr. Ahal keşdelerinde köplenç ‘goçak’, ‘okgöz’, ‘gül ýaýdy’ ýaly teke gölleri bilen gaýalan galyň we syk keşdeler ulanylýar. Bu keşdeler diňe bir bezeg bolman, eýsem erbet gözden goraýan alamatlar hökmünde hem kabul edilipdir.
2. Kürteler (Gelin-gyzlaryň Baş Geýimi)
Ahal toý-dabaralarynyň iň esasy nyşany – bu gyzyl keteniden tikilýän uzyn, giň biçüwli don (plaş) görnüşli kürtedir. Kürte ýeňleri inli we uzyn bolup, onuň ýüzüne dürli keşdeler we köplenç kümüş şaý-sepler berkidilipdir. Kürtäniň gyzyl reňki şatlygy, bagty we geljege bolan ynamy aňladýar.Gelinleriň we gyzlaryň başyny örtmek üçin ulanylýan bu ýüpek we keşdeli başgaplar hem Ahal keşdeçilik mekdebiniň naýbaşy nusgalarydyr.
3. Başgaplar we Şaý-sepler
Ahal gyzlarynyň tahýalary beýleki welaýatlara garanyňda has syk we ýygy keşdelenip, tahýanyň tutuş ýüzi gara we gyzyl sapak bilen doly örtülýär. Tahýanyň depesine Gupba atly uly kümüş şaý-sepi dakylypdyr, bu gyzyň durmuşa çykýança dakynýan nyşany bolupdyr. Ahal zenanlary galyň we agyr kümüş şaý-sepleri geýmegi halaýarlar. Bulara: gaýma ýaka (köýnegiň ýakasyny örtýän uly şaý-sep), egme (alyna dakylyýan), çaky (gulak halka), bilezikler we gyltykaçlar degişlidir. Bu şaý-sepler zenanyň baýlygyny we mertebesini görkezipdir.
Ahal welaýatynyň milli lybaslary — bu diňe bir geýim däl, eýsem, teke keşdeçilik sungatynyň, nepis el işleriniň we nesilleriň dowamatlylygynyň aýdyň beýanydyr. Olar gadymdan gelýän yrymlary we halkyň ruhy baýlygyny özünde jemleýär.
Baýramowa Mähriban
Halkara senagatçylar we telekeçiler uniwersitetiniň Dil öwreniş bölüminiň 110-njy toparynyň talyby
