RU
Käşir köp sanly peýdaly häsiýetlere eýe bolan ajaýyp önümdir. Ol diňe dürli tagamlar üçin amatly gök önüm hökmünde däl, eýsem dürli keselleri ýeňip geçmäge kömek edýän peýdaly ösümlik hökmünde hem giňden ulanylýar. Bu gök önümiň düzüminde köp mukdarda witaminler we minerallar bar. Şeýlelik bilen, käşirde P, A, B1, B2, B5, B6, B9, C, E, H we K witaminleri, şeýle hem demir, sink, ýod, mis, marganes, selen, hrom, ftor, molibden, bor, wanadiý, kobalt, litiý, alýumin, nikel, kalsiý, magniý, natriý, kaliý, fosfor, hlor we kükürt ýaly peýdaly elementler örän köpdür.
Mundan başga-da, käşiriň kaloriýasy köp däl – her 100 gramda bary-ýogy 35 kilokaloriýa. Şonuň üçin käşir köplenç dürli berhizlere goşulýar, ýöne hünärmenler dozany artykmaç etmezligi maslahat berýärler.
Käşir adamyň dürli organlaryna oňyn täsir edýär. Ýöne onuň görüşe täsiri aýratyn bellidir. Hususan-da, bu gök önümdäki A witaminiň we karotiniň düzümi sebäpli göreje peýdasy uludyr. Bu maddalaryň ýoklugy sebäpli adam gijeki körlügi we göz bilen baglanyşykly beýleki keselleri döredip biler. Şonuň üçin bir adam garaňkyda erbet görse, diýeta has köp käşir goşulmalydyr.
Käşir, süýji keselinden ejir çekýän adamlar üçin aýrylmaz kömekdir. Diagnozy bolan näsaglara gaýnadylan käşir iýmek maslahat berilýär, sebäbi olarda antioksidantlar 34 göterim köp.
Çig käşiriň ajaýyp häsiýeti bar – gandaky holesteriniň derejesini peseldip biler. Bu ýürek we gan damarlary üçin peýdaly bolar. Mundan başga-da, bu gök önümi yzygiderli iýmek insult ähtimallygyny ep-esli derejede 70 göterim azaldar. Esasy zat, beýnide gan aýlanyşyny gowy höweslendirýär. Käşiriň gan damarlary üçin peýdasy hem ýokarydyr, sebäbi, onuň düzüminde kaliý bar. Mundan başga-da, bu gök önüm gipertenziýaly näsaglarda basyşy peseldýär, şonuň üçin ony ýokary gan basyşy, ateroskleroz, warikoz damarlary, insult we beýleki ýürek-damar kesellerinden ejir çekýän adamlara iýmek maslahat berilýär.
Käşir düwnük keseliniň öňüni alyş serişdesidir. Alymlaryň pikiriçe, 1.8-den 2,8 millilitr beta-karotin rak keseliniň döremek ähtimallygyny 40 göterim azaldar. Orta ölçegli käşirde bu maddanyň takmynan 3 millilitri bar.
Bu gök önüm diňe bir öňüni alyş çäresi hökmünde däl, eýsem rak keseliniň ýagdaýyny gowulandyrmak üçin hem ulanylyp bilner. Käşir iýmek bilen, düwnük öýjükleriniň ösüşi ep-esli azalýar. Mundan başga-da, käşir rak, gipertoniýa we Parkinson keseline sebäp bolup bilýän erkin radikallary birleşdirýän antioksidantlara baýdyr. Käbir alymlar käşiriň adam ömrüni ortaça ýedi ýyl uzaltmaga kömek edýändigine ynanýarlar.
Şahida MAMEDOWA,
Döwletmämmet Azady adyndaky türkmen milli dünýä dilleri institutynyñ Iñlis dili we edebiýaty fakultetiniñ 320-nji toparynyñ talyby
