ÝER HOZYNYŇ ÄHMIÝETI

Ýer hozy aňsat siňdirilýän ýagyň 48-50% -ini öz içine alýar, bu tagamly ýer hozy ýagyny öndürmek üçin senagatda ulanylýar. Ýer hozynyň ýagynyň tagamy zeýtun ýagyndan pes däl. Ýer hozy konditer önümçiliginde 60-dan gowrak önüm öndürmek üçin esasy çig mal bolup durýar, şol sanda: ösümlik ýagy, şokolad, köke, halwa, kofe, süýji, doňdurma we beýleki önümler. Olardan başga-da, ýer hozynyň tohumynde aňsat siňdirilýän beloklaryň, ýokary hilli minerallaryň we witaminleriň 20-25% -i bar. Belok emele getirýän aminokislotalar aňsatlyk bilen siňdirilýär, bu bolsa olaryň iýmitlik bahasyny ýokarlandyrýar. Şol sebäpli ýer hozynyň tohumlary arassa ýa-da gowrulanda ýeňil iýmit hökmünde giňden ulanylýar.

Ýer hozynyň tohumynda ortaça 18% uglewodlar we K, Ca, Mg, P we C ýaly köp mukdarda minerallar bar. Şeýle hem A, B we E witaminlerine baýdyr, ýer hozyň ýagynyň ýokumlylygy esasan iýmitleniş nukdaýnazaryndan möhüm hasaplanýan ýag kislotasynyň bolmagy sebäpli ähmiýetlidir. Ýer hozy aýratyn görnüşlerde gaýtadan işlenip, adamlar tarapyndan iýmit üçin ulanylýar. Ýer hozynyň baldagy minerallara, witaminlere baýdyr we iýmitleniş nukdaýnazaryndan ýorunjadan pes däldir. Ýer hozynda 48% belok we 8% ýag bar.

Mallary we guşlary semretmek üçin bahasyna ýetip bolmajak iýmitdir. Mundan başga-da, çörek önümlerini öndürmekde ýer hozynyň däneleri ulanylýar. Ýer hozynyň ýagy bolan köke, pasta önümleri örän tagamly we islegli.

Ösümlik galyndylarynda köp mukdarda fosfor we kaliý bar, topragy dürli organiki maddalar we minerallar bilen baýlaşdyrýar. Ýer hozy kösükli bolansoň, baldaklary we ýapraklary haýwanlar üçin iýmit bolup hyzmat edýär. Baldaklary we ýapraklary ýorunja ösümligi ýaly ýokumly maddalara baýdyr.

Guradylan görnüşde ýygnalýar, sebäbi haýwanlar iýmit hökmünde iýmitlenýär we gyşda haýwanlara ot ýaly berilýär. Gury ot, hoz tohumynyň hasylyndan bir ýarym-iki esse köp. Hoz otunda 11% belok, 5% ýag, 22% çig süýüm, 42% azotsyz esasy maddalar, 10% kül we 10% suw bar. Şeýle hem ýer hozynyň baldaklary silos görnüşinde ulanylýar.

Beýleki kösükliler ýaly, kökündäki biologiki azody toplaýan bakteriýalaryň kömegi bilen howadan erkin azody siňdirýär. Şol bir wagtyň özünde azot we tebigy minerallar bilen topragy gurplandyrýar.

Kakaýewa Mamajan,

 Türkmen oba hojalyk institutynyň talyby.